1900 2039
dd@ntt.edu.vn
Người cao tuổi, có bệnh nền như tiểu đường, tăng huyết áp, bệnh thận, phổi mạn tính… có nguy cơ cao mắc bệnh sốt xuất huyết và diễn biến nguy hiểm gấp 1,7 lần, tỷ lệ tử vong tăng tới 11 lần so với người không mắc bệnh lý nền. Đặc biệt, đồng mắc nhiều bệnh mạn tính cùng lúc thúc đẩy tình trạng bệnh diễn biến nặng hơn, nguy cơ kéo dài thời gian nằm viện, chi phí điều trị và nguy cơ biến chứng gia tăng đáng kể.
Bác sĩ Phạm Đình Đông – Quản lý Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết như trên trong bối cảnh Việt Nam bước vào giai đoạn cao điểm của bệnh sốt xuất huyết, ghi nhận hơn 33.000 mắc tại khu vực phía Nam và riêng tại TP.HCM đã có 10 ca tử vong tính đến ngày 21/7 (theo Báo Thanh Niên). Đặc biệt, trong đó phần lớn là người lớn có bệnh nền (5 trường hợp) và người thừa cân béo phì (3 trường hợp).
“Nhóm người cao tuổi, người có bệnh nền với yếu tố sinh lý, miễn dịch và lâm sàng đặc thù, đối mặt với nguy cơ cao biến chứng bệnh nặng khi mắc sốt xuất huyết như tràn dịch màng phổi, xuất huyết tiêu hóa, tổn thương gan, suy thận cấp…, song nhu cầu chăm sóc tích cực (ICU) và tỷ lệ tử vong cũng gia tăng đáng kể”. – Bác sĩ Đình Đông nói.
Nghiên cứu tại Đài Loan giai đoạn 2014 – 2015, cho thấy trong 51.433 ca sốt xuất huyết người lớn, có 60,1% người từ 45 tuổi trở lên; nhóm có bệnh nền chiếm 32,4% và ghi nhận tỷ lệ nhập viện 44,7% (so với 30,9% ở nhóm không mắc bệnh nền), nhu cầu ICU 4% (với 1,7% ở nhóm không mắc bệnh nền) và tử vong 2% (so với 0,7% ở nhóm không mắc bệnh nền). Các bệnh nền làm gia tăng nguy cơ sốt xuất huyết nặng. Cụ thể, cao huyết áp làm gia tăng nguy cơ sốt xuất huyết nặng gấp 1,61 lần, tăng 2,14 lần ở bệnh nhân tim mạch, 2,76 lần ở bệnh nhân đái tháo đường và 3,51 lần ở người thừa cân/béo phì.
Đặc biệt, ghi nhận nguy cơ tăng rõ rệt theo độ tuổi và số lượng bệnh nền đồng mắc ở bệnh nhân sốt xuất huyết.
Xem thêm thông tin nguy cơ sốc sốt xuất huyết gia tăng ở nhóm người thừa cân, béo phì tại đây.
Vì sao người cao tuổi, có bệnh nền dễ diễn tiến nặng khi mắc sốt xuất huyết?
Bác sĩ Đình Đông lý giải: “Các bệnh lý nền mạn tính như tiểu đường, bệnh thận mạn, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), xơ gan, suy tim, viêm khớp dạng thấp… cùng sự lão hóa sức đề kháng theo tuổi tác làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến cơ thể phản ứng kém hiệu quả trước sự tấn công của virus Dengue – tác nhân gây bệnh sốt xuất huyết.
Tình trạng viêm mạn tính, kéo dài đặc trưng của những bệnh lý nền thúc đẩy giải phóng cytokine và hoạt hóa tế bào miễn dịch quá mức khi nhiễm virus, dẫn tới bão cytokine và tăng tính thấm thành mạch. Đây cơ chế trung tâm gây thoát huyết tương, sốc tuần hoàn và suy đa tạng”.
Đặc biệt, bệnh nhân mắc các rối loạn đông máu tiềm ẩn như xơ gan hay bệnh huyết học có thể đối mặt với nguy cơ xuất huyết nghiêm trọng do giảm tiểu cầu và rối loạn chức năng mạch máu. Điều này đồng nghĩa với việc họ dễ mắc biến chứng chảy máu nội tạng, kéo dài thời gian nằm viện và đòi hỏi can thiệp hồi sức tích cực đặc biệt.
Bên cạnh đó, các bệnh lý nền mạn tính như suy tim, bệnh thận mạn hay tiểu đường vốn làm suy giảm chức năng của các cơ quan, khiến khả năng bù dịch của cơ thể bị suy giảm, trong khi sốt xuất huyết nặng đặc trưng bởi tình trạng thoát dịch nội mạch. Theo đó, việc quản lý dịch truyền ở nhóm bệnh nhân này trở nên đặc biệt khó khăn, bởi nguy cơ sốc tăng khi truyền không đủ dịch, trong khi truyền dịch quá mức có thể làm gia tăng nguy cơ phù phổi và suy hô hấp.
Thêm vào đó, các triệu chứng sốt xuất huyết ở người bệnh nền thường dễ bị nhầm lẫn với các đợt cấp của bệnh mạn tính, dẫn đến chậm trễ trong chẩn đoán và điều trị. Việc nhập viện muộn, thường sau giai đoạn vàng vào ngày thứ 3 đến ngày thứ 5 của bệnh, đồng nghĩa với việc bệnh nhân đã bước vào giai đoạn biến chứng nguy hiểm, khi mà việc điều trị trở nên phức tạp và tỷ lệ tử vong tăng cao.
Ngay cả khi may mắn sống sót sau nhiễm sốt xuất huyết nặng có biến chứng, gần 70% bệnh nhân giảm khả năng lao động, hơn 50% người sống chung với triệu chứng bệnh như đau khớp, đau cơ, suy nhược, yếu tay chân, rụng tóc… đến 2 năm.
Tiêm vắc xin, biện pháp chủ động bảo vệ người có bệnh nền khỏi sốt xuất huyết
Hiện nay Việt Nam đã có vắc xin sốt xuất huyết của Takeda (Nhật Bản), giúp phòng ngừa cả 4 type virus Dengue (DEN-1, DEN-2, DEN-3, DEN-4) cho trẻ từ 4 tuổi và người lớn, bất kể đã từng mắc bệnh hay chưa. Với phác đồ tiêm đơn giản gồm 2 mũi cách nhau 3 tháng, vắc xin đạt hiệu quả bảo vệ trên 80% và giảm nguy cơ nhập viện hơn 90%. Tuy nhiên, vắc xin không chỉ định cho phụ nữ mang thai và phụ nữ đang cho con bú, khuyến cáo hoàn thành lịch tiêm cho phụ nữ khoảng 3 tháng trước khi có thai (ít nhất là 1 tháng) .
Đặc biệt, người dân cần chủ động tiêm vắc xin sớm, không đợi đến mùa dịch để đảm bảo kháng thể được hình thành trong khoảng 2 tuần sau tiêm. Tiêm đủ 2 mũi giúp tối ưu hóa hiệu quả bảo vệ, giảm nguy cơ mắc bệnh, biến chứng và chi phí điều trị
